مراقبت و طب تسکینی

ترجمه و تدوین: دکتر مهدی محمدی

نکات برجسته:

• مراقبت تسکینی در چارچوب طب تسکینی، کیفیت زندگی بیماران و خانواده‌هایشان را که در چالش‌های با بیماری‌ها و درگیری های تهدیدکننده زندگی همچون بیماری های جسمی، روانی، و درگیری های اجتماعی یا معنوی روبرو هستند، بهبود می‌بخشد. در این روند البته کیفیت زندگی خانواده بیماران، مراقبان یا پرستاران هم بهبود می یابد.

• هر سال حدود ۵۶٫۸ میلیون انسان از جمله ۲۵٫۷ میلیون نفر در آخرین سال زندگی خود به مراقبت های تسکینی نیاز دارند.

• در سراسر جهان، تنها نزدیک به ۱۴ درصد از افرادی که به مراقبت تسکینی نیاز دارند این مراقبت ها را دریافت می کنند.

• طب تسکینی که راهنمای مراقبت های از این نوع است، مقررات محدودکننده غیرضروری برای مورفین و سایر داروهای تسکینی ضروری را دور می زند.

• سیاست‌ها، برنامه‌ها ، منابع و آموزش‌های ملی کافی در حوزه طب و مراقبت تسکینی باید که در میان کارشناسان، پرستاران، پزشکان و خانواده ها قرار بگیرد.

• نیاز جهانی به مراقبت های تسکینی در نتیجه پیری جمعیت و افزایش بار بیماری های غیرواگیر و برخی بیماری های واگیر یکی از عوامل توجه به طب تسکینی و مراقبتی است.

• ارائه زودهنگام مراقبت های تسکینی، پذیرش های غیرضروری در بیمارستان و استفاده از خدمات بهداشتی را کاهش می دهد.

• مراقبت تسکینی شامل طیف وسیعی از خدمات ارائه شده از سوی گروهی از متخصصان، کارشناسان و پرستاران یا مراقبان است که همگی نقش‌های به همان اندازه مهم دارند – از جمله پزشکان، پرستاران، کارگران پشتیبانی، پیراپزشکان، داروسازان، فیزیوتراپ‌ها و داوطلبان – در حمایت از بیمار و خانواده‌اش.

ویژگی های طب و مراقبت تسکینی

مراقبت تسکینی رویکردی است که کیفیت زندگی بیماران (بزرگسالان و کودکان) و خانواده های آنها را که با مشکلات مرتبط با بیماری های تهدید کننده زندگی روبرو هستند، بهبود می بخشد. از طریق شناسایی زودهنگام، ارزیابی و درمان صحیح درد و مشکلات دیگر، همچون دردهای جسمی، روانی و آسیب های اجتماعی یا معنوی، از رنج پیشگیری کرده و آن را تسکین می دهد.

پرداختن به رنج شامل مراقبت از مسائلی فراتر از نشانه های فیزیکی است. طب و مراقبت تسکینی از رویکرد تیمی برای حمایت از بیماران و مراقبان آنها استفاده می کند. این شامل رسیدگی به نیازهای عملی و ارائه مشاوره سوگ است. طب و مراقبت تسکینی سیستم پشتیبانی برای کمک به بیماران برای زندگی فعالانه تا زمان مرگ ارائه می دهد.

طب و مراقبت تسکینی به روشنی در چارچوب قوانین حقوق بشری برای سلامت بیماران و نیازمندان شکل گرفته است. رویکرد طب و مراقبت تسکینی، رویکردی فردمحور و یکپارچه است که به طور مشخص به نیازهای فردی هر کسی که نیاز به مراقبت تسکینی دارد می پردازد.

طب و مراقبت تسکینی برای طیف وسیعی از بیماری ها مورد نیاز است. بیشتر بزرگسالان نیازمند مراقبت های تسکینی دارای بیماری های مزمنی مانند بیماری های قلبی عروقی (۳۸٫۵%)، سرطان (۳۴%)، بیماری های مزمن تنفسی (۱۰٫۳%)، ایدز (۵٫۷%) و دیابت (۴٫۶%) هستند. بسیاری از کسانی دیگر در وضعیتی متفاوت  ممکن است به مراقبت تسکینی نیاز داشته باشند، از جمله نارسایی کلیه، بیماری مزمن کبد، مولتیپل اسکلروزیس، بیماری پارکینسون، آرتریت روماتوئید، بیماری عصبی، زوال عقل، ناهنجاری های مادرزادی و سل مقاوم به دارو.

درد و دشواری در تنفس دو مورد از شایع ترین و جدی ترین نشانه هایی است که بیماران نیازمند مراقبت تسکینی تجربه می کنند. برای نمونه  ۸۰ درصد بیماران درگیر به ایدز یا سرطان و ۶۷ درصد از بیماران مبتلا به بیماری های قلبی عروقی یا بیماری انسدادی مزمن ریه در پایان عمر خود میانگین درد متوسط تا شدید را تجربه خواهند کرد. مواد افیونی برای مدیریت درد این بیماران ضروری است.

مواد افیونی همچنین می توانند همچنین می تواند نشانه های  جسمی ناراحت کننده رایج از جمله تنگی نفس را کاهش دهند. کنترل چنین نشانه هایی در مراحل اولیه یک وظیفه اخلاقی برای تسکین رنج و احترام به کرامت فرد است.

دسترسی ناکافی به طب و مراقبت تسکینی

هر ساله حدود ۵۶٫۸ میلیون نفر به مراقبت های تسکینی نیاز دارند که بیشتر آنها در کشورهای با درآمد کم و متوسط زندگی می کنند.  ۹۸ درصد از  کودکانی که به مراقبت تسکینی نیاز دارند در کشورهای با درآمد کم و متوسط مانند افریقا زندگی می کنند.

در سرتاسر جهان، برای رفع نیاز برآورده نشده به طب و مراقبت تسکینی باید بر شماری از موانع مهم غلبه کرد:

• سیاست‌ها و سیستم‌های سلامت ملی اغلب شامل مراقبت تسکینی نمی‌شوند.

• آموزش مراقبت های تسکینی برای متخصصان سلامت اغلب محدود است یا وجود ندارد. و دسترسی جمعیت به داروهای ضد درد ناکافی است و کنوانسیون های بین المللی در مورد دسترسی به داروهای ضروری را رعایت نمی کند.

گزارش سازمان بهداشت جهانی از وضعیت طب و مراقبت تسکینی در جهان

بر اساس نظرسنجی WHO در رابطه با بیماری‌های غیرواگیر که در سال ۲۰۱۹ در بین ۱۹۴ کشور عضو انجام شد: بودجه برای مراقبت تسکینی در ۶۸٪ کشورها در دسترس بود و تنها ۴۰٪ از کشورها گزارش دادند که این خدمات حداقل به نیمی از بیماران نیازمند رسیده است (۱).

هیئت بین المللی کنترل مواد مخدر دریافت که در سال ۲۰۱۸، ۷۹ درصد از جمعیت جهان، عمدتاً مردم کشورهای با درآمد پایین و متوسط هستند تنها ۱۳ درصد از کل مقدار مرفین استفاده شده برای مدیریت درد و رنج را مصرف کرده اند. اگرچه این روندی رو به بهبود است و برای نمونه نسبت به سال ۲۰۱۴  زمانی که ۸۰ درصد از جمعیتدر کشورهای با درآمد پایین و متوسط تنها ۹٫۵ درصد از مرفین مورد استفاده برای مدیریت درد و رنج را مصرف می کردند. این موضوعی است که سطح نابرابر دسترسی به مواد مورفینی را در دو بخش از جهان نشان می دهد.

موانع و بازدارنده های طب و مراقبت تسکینی

• ناآگاهی سیاست گذاران، متخصصان و کارشناسان بهداشت و عموم مردم در مورد اینکه طب و مراقبت تسکینی چیست و مزایایی که می تواند به بیماران و سیستم های بهداشتی ارائه دهد.

• موانع و بازدارنده های فرهنگی و اجتماعی، مانند باورهای در مورد مرگ و مردن؛

• پندارهای نادرست در مورد طب و مراقبت تسکینی، مانند اینکه این مراقبت فقط برای بیماران مبتلا به سرطان یا برای هفته های آخر زندگی است.

• پندارهای نادرستی مبنی بر اینکه بهبود دسترسی به بی دردی مواد افیونی منجر به افزایش سوء مصرف مواد می شود.

کشورها چه کاری می توانند انجام دهند؟

سیستم‌های بهداشت ملی مسئول گنجاندن مراقبت‌های تسکینی برای استمرار مراقبت‌ها برای افراد درگیر به وضعیت بیماری های سخت درمان، مزمن و تهدیدکننده زندگی هستند و آن را باید با برنامه‌های پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان پیوند دهند. این برنامه شامل دستکم موارد زیر است:

• سیاست‌های نظام سلامت باید خدمات طب و مراقبت تسکینی را در ساختار سیستم‌های ملی مراقبت‌های بهداشتی در تمام سطوح ادغام و تأمین مالی آن را برعهده بگیرد.

• سیاست‌های تقویت و گسترش منابع انسانی، از جمله آموزش متخصصان و کارشناسان حوزه سلامت

• گنجاندن طب و مراقبت‌های تسکینی در برنامه‌های درسی اصلی همه دانشکده های پزشکی، پیراپزشکی، پرستاری و بهداشت همگانی و همچنین آموزش داوطلبانه گروه ها و نهادهای اجتماعی و افراد داوطلب

• تدوین و برنامه ریزی دارویی که در دسترس بودن داروهای ضروری را برای مدیریت درد و رنج به ویژه مسکن های مخدر برای تسکین درد و ناراحتی تنفسی را تضمین می کند.

مراقبت تسکینی زمانی مؤثرتر است که در اوایل دوره بیماری در نظر گرفته شود. مراقبت های تسکینی اولیه نه تنها کیفیت زندگی بیماران را بهبود می بخشد، بلکه از بستری شدن غیر ضروری در بیمارستان و استفاده از خدمات مراقبت های بهداشتی نیز می کاهد.

مراقبت تسکینی باید مطابق با اصول پوشش همگانی سلامت ارائه شود. همه مردم، صرف نظر از درآمد، نوع بیماری یا سن، باید به مجموعه ای از خدمات بهداشتی اساسی که در سطح ملی تعیین شده، از جمله مراقبت های تسکینی، دسترسی داشته باشند. سیستم‌های حمایت مالی و اجتماعی باید حق بشر برای مراقبت تسکینی برای گروه‌های جمعیتی فقیر و حاشیه‌نشین را در نظر بگیرند.

به‌عنوان بخشی از تیم‌های چند رشته‌ای، نیروی کار پرستاری باید در مهارت‌های مراقبت تسکینی ، به‌ویژه افرادی که با بیماران سخت درمان کار می‌کنند، آموزش ببینند.

مراقبت تسکینی تخصصی یکی از اجزای ارائه خدمات طب تسکینی است. اما یک سیستم مراقبت تسکینی پایدار، با کیفیت و در دسترس باید در مراقبت های بهداشتی اولیه، مراقبت های اجتماعی و خانگی و همچنین حمایت از ارائه دهندگان مراقبت مانند خانواده و داوطلبان جامعه ادغام شود. ارائه مراقبت های تسکینی باید یک وظیفه اخلاقی برای کارشناسان و متخصصان سلامت در نظر گرفته شود.