از پیش گفتار کتاب
اکنون در ایران و بیرون از ایران هزاران کودک و گاهی بزرگسالانی هستند که با فارسی آموز های ادبی (نُخودی) خواندن و نوشتن را آموخته اند یا می آموزند. برای کسی که بخشی از کارش را روی برنامه ی سواد آموزی گذاشته است، هیچ ارمغانی ارزنده تر از این نیست که کودکان یا بزرگسالانی سر راه او پدیدار شوند و سپاسگزارانه از آموختن زبان فارسی، آن هم با روش و راهبردی که در این بسته آمده است، سخنی به مهر بگویند. اگرچه چنین سخنانی انگیزه هایی نیکو به نویسنده می دهد که کارش را هرچه به تر انجام دهد، فراتر از آن، پرسش هایی بیش تر در چرایی و چگونگی ناکارآمدی روش های آموزش زبان فارسی به نوآموزان در ذهن او می سازد.
اگر از من پرسیده شود چه جادویی برای این روش آموزش به کار برده ام، تنها و تنها میگویم، پیدا کردن آن چیزی که اوید دکرولی Ovide Decroly آموزش گر برجستهی بلژیکی در سده ی پیش گفته است: پیدا کردن کانون های علاقه ی Centers of Interests کودکان. چون خوشبختانه بخشی دیگر از کارم نویسندگی در گستره ی ادبیات کودکان است، می توانم بگویم یکی از کانونیترین بخشهای علاقهی کودکان داستان و ادبیات است. بیگمان جادوی واژه ها در پیکر و ریخت داستان، چیزی است که هر کودکی را دوستانه و از روی خویش رفتاری به بند هیجان ِ دانستن می کشد. در این یک دهه ای که از انتشار این بستهی آموزشی می گذرد، نمونه های زیادی را دیده ام که همگی گواهی دهندهی کارسازی بسیار این داستانکها در آموزش زبان فارسی است. روزی مادری از عشق بیپایان دخترک اش به نخودی و داستانک های فارسی آموز ادبی سخن می گفت و نشانهی آن را نیز جدا نشدن دخترک از کتاب اش می دانست.
مادر می گفت، شدنی نیست اگر بخواهیم به مهمانی یا بیرون از خانه برویم و دخترک ام بدون کتاب فارسی آموز این کار را انجام دهد. و سپس با خنده و شادی سخن خود را پی گرفت و گفت: این کتاب برای کودکان نوآموز، مانند دیوان شاعران بزرگ برای ما بزرگسالان فارسی زبان است، هنگامی که با آن ها آشنا میشویم، دیگر هیچ گاه نمیتوانیم آن ها را از خود و خانه ی مان دور کنیم.
در این سالها در ایران و بیرون از ایران از این نمونهها بسیار دیده ام. کودکانی که دور از سرزمین مادری در کشورهایی مانند سوئد یا آلمان و بسیاری جاهای دیگر تنها به عشق لذت بردن از داستانک های نخودی با خواندن و نوشتن به زبان فارسی آشنا شده اند، و هم چنان این راه را پی می گیرند. در این سالها در ایران، بسیاری از کودکانِ کار بوده اند که با فارسی آموز نخودی آشنا شده و رنجها و تنهایی های خود را در پیکر کوچک او همسرشتپنداری کردهاند. بسیاری از کودکان افغان را دیدهام که رنج زندگی در مهاجرت را برای زمانهایی با شیرینی داستانک های نخودی درهم آمیخته و از سختی های زندگی دور شده و فارسی آموخته اند. بسیاری از کودکان را دیده ام که زندگی در آسایش و آرامش داشته، اما در خانواده تنها بوده و با نخودی، کمی از تنهاییهای خود کاستهاند.
آموزگاری در آلمان که به بزرگسالی ایرانی ــ آلمانی، فارسی آموزش می داد، در نقش هیجانی این بسته در برانگیختن زبانآموزان می گفت که شاگردش گاهی برای نخودی گریه میکرد، هنگامی که از او انگیزههای این رفتار را پرسیدم، دانستم او دارد برای سرنوشت خودش در کودکی گریه می کند که در تنهایی بزرگ شده است.
گاهی نیز بسیاری از کودکان روستایی را دیدهام که بسیار زیبا نمایشهایی از نخودی اجرا کرده اند و همچنان هستند بسیاری از کودکان در دوره ی پیش دبستان و سال نخست دبستان که با این بستهی فارسیآموزی آشنا میشوند و از شنیدن داستانکها یا خواندن آن بهره می برند. همهی این پیام های دلگرم کننده برای من و همکارانام انگیزهای شد که بار دیگر با همه ی هزینههای سنگینی که بازویرایش چنین کارهایی برای نویسنده و ناشر دارد، ویرایش بنیادی دیگری روی فارسی آموزهای نخودی انجام دهیم. از کاستی های آن ها بکاهیم و بر آن چه از کارآمدی ها بود، بیافزاییم. اکنون در دست کودکان شما، یا شما دوست بزرگسالِ من فارسی آموز نُخودی ۱ است که همریخت آن دگرروی شده است و هم کارورزیهای آن از بنیاد نو شده است. چیدمان سامانهی الفبایی در این کتاب یک گام از راهبرد باغچه بان دور و گامی به راهبرد آوایی ــ رانشی که کارآمدتر و پیشرفتهتر است، نزدیکتر شده است. در این راستا، هدف بنیادین نویسنده برنامه ریزی برای آفرینش و انتشار بسته های زبان آموزی فارسی هم ساز و هم سو با این روزگار است. نگارنده خود را شاگرد کوچک استاد بزرگی چون جبار باغچه بان می داند و آن چه که در این گستره پیش می برد، پیش رفت در پدیده ای است که روزگاری او آغاز کننده آن بوده است.
همچنین به این بسته، کتابی دیگر افزوده شدهاست به نام راه نما و افزوده های فارسی آموز ۱ که دربارهی رویکرد این شیوه از آموزش زبان فارسی سخن گفته و بسیاری افزودهها برای گسترش زبان آموزی با راهبرد همکنشی Interactive پیشنهاد داده است.
آن کار بزرگ دیگری که در این ویرایش انجام شده است، به کار گیری قلم ایرانک دبیره است که در جای خود درباره ی آن سخن گفته خواهد شد و کاربرد آن در بسته های آموزش خلاق از راه ادبیات کودکان، کار آموزش خواندن و نوشتن را بسیار آسانتر می کند. در کنار این، روش جدانویسی برای آسانسازی شناخت پی و بُن واژه ها در زبان فارسی از دیگر کارهایی بوده که در این ویرایش انجام شده است.
امید که این کارها کمک کند راه آموزش زبان فارسی پایه، بیرون از چارچوب های رسمی و خشکی که بار کودکان و بزرگ سالان شده است، هموارتر و آسانتر شود.